25.05.2025, 18.00 g.
Centrum Badan Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, Majakowskiring 47, 13156 Berlin
Historia getta warszawskiego zajmuje w historiografii Zagłady miejsce wyjątkowe. Warszawska zamknięta dzielnica żydowska była największym gettem utworzonym przez Niemców (w szczytowym momencie liczba jego mieszkańców sięgała 460 tys. osób). To tu działała konspiracyjna grupa „Oneg Szabat”, która zbierała materiały znane dzisiaj jako Archiwum Ringelbluma. Funkcjonowały tu wszystkie najważniejsze żydowskie partie i ruchy młodzieżowe – getto warszawskie stanowiło centrum żydowskiej działalności konspiracyjnej w okupowanej Polsce w czasie II wojny światowej. Gromadzono tu pierwsze wiadomości o Zagładzie, by następnie przekazać raporty polskiemu podziemiu oraz rządowi na uchodźstwie. Getto warszawskiego było polem działalności rozmaitych stowarzyszeń społecznych, toczyło się w nim stłumione, ale niezniszczone całkowicie przez okupanta życie kulturalne. Żydzi stawiali czoła sytuacji, w której znaleźli się w trakcie okupacji, na rozmaite sposoby – zróżnicowanie ich reakcji na gettową rzeczywistość jest najważniejszym tematem tej książki. Uznaliśmy, że ten mikroświat, wycinek wojennej rzeczywistości, zasługuje na szczegółowe badania.
– fragment wstępu Marii Ferenc
Prosimy o uprzednie zgłaszanie chęci uczestnictwa na adres mailowy: info@cbh.pan.pl
Wydarzenie w języku polskim
będzie tłumaczone symultanicznie na język niemiecki.
Biorąc udział w wydarzeniu, uczestnik wyraża zgodę na wykorzystanie jego zdjęć w ramach działań organizatorów w zakresie public relations.
W toku prac nad pełną edycją Archiwum Ringelbluma redaktorzy i redaktorki dokonali wielu istotnych odkryć badawczych z zakresu historii getta warszawskiego. W Archiwum zachowało się szereg materiałów dotyczących gospodarki, demografii oraz życia codziennego w getcie (w tym losu niektórych jego mieszkańców), które nie były dotychczas wykorzystywane w badaniach. Opracowane w sposób syntetyczny hasła Encyklopedii stanowią syntezę dotychczasowych badań oraz zapełniają luki w studiach nad gettem warszawskim. Obejmują również informacje zawarte w innych kolekcjach archiwalnych ŻIH (pamiętniki żydowskie z okresu okupacji, relacje ocalonych Żydów – materiały trudno dostępne m.in. ze względu na bariery językowe) oraz w opublikowanych materiałach źródłowych i wspomnieniowych dotyczących getta warszawskiego i Zagłady.
Do dyskusji nad określeniem wstępnej listy haseł zostali zaproszeni wybitni polscy badacze i badaczki. Kryterium doboru haseł stanowi nie tyle dotychczasowy stan badań nad tematem, co pokazanie jak najszerszej gamy zagadnień dotyczących getta warszawskiego. Encyklopedia pokazuje je w sposób możliwie całościowy.
Książka prezentuje wybór haseł, natomiast cała Encyklopedia (licząca około dwóch tysięcy haseł) jest dostępna online jako zwieńczenie kilkuletniego projektu badawczego. Pomysłodawczynią projektu, jego kierowniczką i koordynatorką jest dr Maria Ferenc z Działu Naukowego ŻIH, a kierownikiem projektu prof. Andrzej Żbikowski, kierownik Działu Naukowego ŻIH.
(źródło opisu ze strony Żydowskiego Instytutu Historycznego)
Spotkanie moderować będzie Robert Parzer (Dom Polsko-Niemiecki).
Andrzej Żbikowski
(ur, 1953), profesor w Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, w Żydowskim Instytucie Historycznym kieruje badaniami nad najnowszymi dziejami polskich Żydów. W 1993 roku na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii za rozprawę Żydzi krakowscy i ich gmina 1869-1919. W 2006 roku obronił kolokwium habilitacyjne na Wydziale Historycznym UW na podstawie książki U genezy Jedwabnego. Żydzi na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej, wrzesień 1939 - lipiec 1941. Odbył staże naukowe w Institut Wissenschaften der Menschen w Wiedniu, Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie, United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie, Instytucie im. Szymona Dubnowa w Lipski i Fundacji Pamięci Szoa w Paryżu.
Od 1985 roku jest pracownikiem naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego, gdzie w latach 2007-2008 pełnił funkcję wicedyrektora ds. nauki, edukacji i publikacji. Był profesorem Akademii Humanistycznej w Pułtusku oraz głównym specjalistą w Biurze Edukacji Publicznej IPN. Jest członkiem Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN.
Klaus Zernack Colloquium 2025
Aus Ruinen – Krieg, (Wieder)Aufbau und Transformation
Tegoroczny cykl spotkań CBH PAN w ramach seminarium Klaus Zernack Colloquium jest współorganizowany przez Dom Polsko-Niemiecki.
