Inicjatywa
Od 2017 r. Niemiecki Instytut do Spraw Polskich angażował się w inicjatywie stworzenie w Berlinie miejsca upamiętniającego ofiar niemieckiej okupacji Polski w czasie drugiej wojny światowej i wspierał tę inicjatywę społeczeństwa obywatelskiego. Miejsce upamiętnienia miało być połączone z wystawą poświęconą polsko-niemieckiej historii oraz szeroko zakrojonymi działaniami edukacyjnymi. Pod koniec 2019 r. Fundacja „Pomnik Pomordowanych Żydów Europy zaproponowała utworzenie w sercu Berlina centrum dokumentacji niemieckiej okupacji Europy w latach 1939-1945. Od 2020 r. obie instytucje konstruktywnie współpracują w celu opracowania wspólnych pomysłów.
Uchwała Bundestagu
30 października 2020 roku podjął uchwałę „O uszanowaniu charakteru polsko-niemieckiej historii oraz przyczynieniu się do pogłębienia tych szczególnych stosunków dwustronnych przez stworzenie miejsca pamięci i spotkań”. Po licznych konsultacjach i rozmowach z ekspertami Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Auswärtiges Amt, AA) przedstawiło we wrześniu 2021 roku wstępną koncepcję takiego „Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską”.
Start projektu
Po wyborach do Bundestagu jesienią 2021 roku odpowiedzialność za „Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską” przeszła z Ministerstwa Spraw Zagranicznych w gestię Pełnomocnika Rządu Federalnego do spraw Kultury i Mediów, który 12 maja 2022 roku zlecił Fundacji „Pomnik Pomordowanych Żydów Europy” dalsze prace nad dotychczasowymi propozycjami – przy zaangażowaniu Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich. Fundacja działa tutaj zgodnie ze swoim ustawowym obowiązkiem „zapewnienia pamięci o wszystkich ofiarach narodowego socjalizmu i ich uhonorowania w odpowiedni sposób” (ustawa z dnia 17 marca 2000 roku). Na tej podstawie obie instytucje zaczęły wspólnie rozwijać ideę Domu Polsko-Niemieckiego.
Zespół »Domu Polsko-Niemieckiego«
W marcu 2023 r. utworzono zespół Domu Polsko-Niemieckiego, składający się z dwóch pracowników naukowych, przy Fundacji »Pomnik Pomordowanych Żydów Europy«. Zespół pracuje nad Domem Polsko-Niemieckim we współpracy z Niemieckim Instytutem ds Polskich.
Projekt wykonawczy
We współpracy z ekspertami, przede wszystkim z Niemiec i Polski, zespół DPN opracował projekt wykonawczy Domu Polsko-Niemieckiego. Opisuje on strukturę przyszłego Domu Polsko-Niemieckieho, jego trzy filary – pamięć – spotkanie – zrozuminien / oraz główne osi narracyjne wystawy stałej.
Projekt wykonawczy przekazany został do BKM (Pełnomocnik rządu do spraw kultury i mediów) wiosną 2024 roku. Został on zatwierdzony przez Gabinet 26 czerwca 2024 roku. Jest on częścią „Polsko-niemieckiego planu działania”, który został przedstawiony podczas polsko-niemieckich konsultacji miedzyrządowych w dniu 2 lipca 2024 roku.
Projekt wykonawczy stanowi podstawę przyszłej uchwały Bundestagu o utworzeniu Domu Polsko-Niemieckiego.
»Dom bez miejsca«
Jeszcze przed założeniem i otwarciem budynku, Dom Polsko-Niemiecki zaczyna swoje działania jako »Dom bez miejsca«, organizując dyskusje na temat historii polsko-niemieckiej, kampanie upamiętniające (n.p. #63Tage), spotkania młodzieży, koncerty. Są one tematycznie zorientowane wokół trzech filarów »Pamięć - Spotkanie – Zrozumienie«. Więcej informacji na stronie internetowej pod zakładką »Program«.