Monuments Man Lt. Frank P. Albright, polski oficer łącznikowy major Karol Estreicher, Monuments Man Capt. Everett Parker Lesley oraz Pfc. Joe D. Espinosa, strażnik z 34. Batalionu Artylerii Polowej, pozują z „Damą z gronostajem” Leonarda da Vinci podczas jej zwrotu do Polski w kwietniu 1946 roku.
W ramach eksperymentalnego projektu Spotkania Estreicherowskie w kwietniu br. odbyło się pierwsze seminarium polskich i niemieckich specjalistów i specjalistek w zakresie badania losów dóbr kultury. Było ono poświęcone znaczeniu badań proweniencji, ich dynamicznemu rozwojowi w Niemczech oraz potrzebie bezpośredniej współpracy na tym polu muzealników, bibliotekarzy i archiwistów z obu krajów.
Gospodarzami spotkania byli Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, historyczka sztuki, niezależna badaczka proweniencji dóbr kultury zrabowanych polskim i żydowskim właścicielom w okresie niemieckiej okupacji oraz dr Dariusz Kacprzak, kurator, wieloletni wicedyrektor ds. naukowych Muzeum Narodowego w Szczecinie i autor licznych publikacji poświęconych rozproszonym przedwojennym zbiorom łódzkich i szczecińskich kolekcjonerów.
W dyskusji uczestniczyło dwoje wybitnych znawców problematyki: prof. dr Christian Fuhrmeister (Zentralinstitut für Kunstgeschichte, Monachium) i dr Meike Hoffmann (Institut für Kunstgeschichte, Freie Universität, Berlin). Prof. Fuhrmeister kieruje zespołem zajmującym się kompleksową dokumentacją nazistowskiego rabunku, powojennych restytucji i naukowymi badaniami proweniencji, rozwijając przy tym współpracę międzynarodową i prowadząc wykłady uniwersyteckie. Dr. Hoffmann kieruje zakładem poświęconym problematyce tzw. sztuki zdegenerowanej (Entartete Kunst), realizującym także projekty badawcze dotyczące rekonstrukcji i identyfikacji zbiorów niemieckich kolekcjonerów żydowskich, które uległy rozproszeniu w wyniku nazistowskich prześladowań.
Obok krótkiego przedstawienia działalności patrona spotkań, Karola Estreichera (1906–1984) – twórcy i kierownika utworzonego w 1940 roku w Londynie Biura Rewindykacji Strat Kulturalnych rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, współtwórcy alianckiego programu Monuments, Fine Arts and Archives (MFA&A) – zostały przedstawione dwa studia przypadku.
Losy obrazu Schody pałacowe Francesca Gaurdiego zrabowanego podczas okupacji z Muzeum Narodowego w Warszawie i restytuowanego z Niemiec przedstawił odkrywca jego pochodzenia dr Uwe Hartmann z Berlina, jeden z najbardziej doświadczonych niemieckich badaczy proweniencji, szef Fachbereich Kulturgutverluste im 20. Jahrhundert in Europa w Deutsches Zentrum Kulturgutverluste w Magdeburgu.
O wrocławskim kolekcjonerze Maksie Silberbergu (1878–1942) i restytuowanych w minionym ćwierćwieczu kilku dziełach z jego zbiorów zidentyfikowanych w niemieckich muzeach mówiła dr Magdalena Palica z Wrocławia, autorka monografii o żydowskich kolekcjonerach przedwojennego Wrocławia, obecnie kierująca Wissenschaftliche Bibliothek der Stadt Trier.
Drugie Spotkanie Estreicherowskie, planowane na czerwiec br., będzie poświęcone nazistowskiej grabieży dóbr kultury w III Rzeszy (1933–1945) i w okupowanej Europie: jej mechanizmom, ofiarom i skali oraz porównaniu sytuacji w okupowanej Polsce.
